Karke en staot
Weeromme naor Essays
Weeromme naor Stellingwarfs
Home
Karke en staot
Biebelvertaelen is vanzels niet alliend mar dreuge kost veur stoffige
mannegies in een donkerbruun aacheterofkaemertien, nee, biebelvertaelen
is een wark mit een veulhied an aspekten. Om je de diepere betekenisse
van bepaolde onderwarpen eigen te maeken kuj' in oolde wereld- of
Midden-Oosten kronieken omme zitten te snuuien om etzelde verhael ok es
van een aandere kaante te heuren.
Een hiel aander aspekt is dawwe de laeste tied drok binnen mit et
gadderen van wat centen om oonze vertaeling dommiet ok daodwarkelik
drokken laoten en uutgeven te kunnen. Zok zeuren - zo vuult et vaeks -
om centen is ok een hiel appat aspekt van biebelvertaelen.
Et was tot ongeveer zeg mar et begin van de 17de ieuw hiel gewoon dat
de karke niet alliend de religieuze gezondhied van et volk veur zien
rekinge nam mar de karke was doedertieden ok de onbetwiste machthebber
en vaeks alderdeegst onderdrokker van et gewone burgervolk.
In de tied van Martin Luther (1483-1546) komt d'r een grote ommeslag op
gang in de alliend heerschoppi'je van de karke van Rome en et romijnse
Riek. Luther zorgde mit zien warkelik unieke biebelvertaeling d'r niet
alliend veur dat d'r now opiens ruumte kwam veur een aander geleuf - et
protestantisme - as et Rooms Katteliek, mar hi'j zorgde d'r ok veur dat
mit zien vertaeling opiens vule meer meensken in heur daegelikse tael -
et Hoogduuts - et boek now zels lezen konnen en niet meer ofhankelik
weren van et Latien van et elite volk.
In vule mindere maote mar toch ok wel wat te vergelieken, gebeurt zoks
dan ok in Nederlaand. Hoewel et niet hielemaole om een komplete
uutgaove gaot komt in 1477 de Delftse biebelvertaeling in een soort van
Nederlaans in drok uut. De vertaeling die vandaege-de-dag eins wat as
dé belangriekste van de vroegere vertaelings deur gaot is de
Statevertaeling die in 1637 klaor was. Veural ok an de haand van die
tekst is doe ok een soort van standerd Nederlaanse tael vaastesteld.
Hoe dan ok, et het veural deur Luther zien toedoen west dat d'r ok meer
macht van de karke (RK) ofpakt wodde en naor de gewone man overgong.
Now ja, gewone man, et weren nog altied de 'Hoogmogende Heeren' die de
dienst uutmaekten. Die veur een dubbeltien geboren is...
© Piet/er Bult